İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ......................................................................................................... V
ÖZET.......................................................................................................... VII
ABSTRACT.................................................................................................... IX
KISALTMALAR CETVELİ................................................................................... XI
İÇİNDEKİLER............................................................................................... XIII
GİRİŞ.......................................................................................................... 21
ÇALIŞMA KONUSUNUN TESPİTİ VE SINIRLANDIRILMASI
Çalışma Konusunun Tespiti.................................................................................................... 25
Konunun Sınırlandırılması...................................................................................................... 26
Çalışma Planı............................................................................................................................ 26
BİRİNCİ KISIM
GARANTİ SÖZLEŞMESİ VE BANKA TEMİNAT MEKTUBU KAVRAMLARI
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL OLARAK BANKA TEMİNAT MEKTUPLARI İLE İLGİLİ MEVCUT DURUMVE TÜRK BORÇLAR KANUNU 603. MADDESİ İLE GETİRİLEN DÜZENLEME
I. BANKATEMİNAT MEKTUPLARI İLE İLGİLİ MEVCUT DURUM........................................... 29
II.YARGITAY’IN1967 VE 1969 TARİHLİ İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KARARLARI.................... 30
III.TÜRK BORÇLAR KANUNU m.603 İLE GETİRİLEN DÜZENLEME...................................... 34
İKİNCİ BÖLÜM
GARANTİ SÖZLEŞMESİ
I.GARANTİ SÖZLEŞMESİNİN TANIMI..................................................................................... 37
II.GARANTİ SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI............................................................................. 39
A-)Garanti Alanı Belli Bir Hareket Tarzına Yöneltme................................................. 39
B-)Rizikonun Üstlenilmesi.............................................................................................. 40
C-)Bağımsız Yükümlülük (Asli Mükellefiyet) Altına Girme........................................ 44
D-) İvazKonusu................................................................................................................ 45
III.GARANTİEDİLEN RİZİKONUN NİTELİĞİNE GÖRE GARANTİ SÖZLEŞMESİNİN
TÜRLERİ.............................................................................................................................. 46
A-)Kefalet Benzeri (Teminatı Amaçlayan) Garanti Sözleşmesi................................ 46
B-) YöneltmeyiAmaçlayan (Saf) Garanti Sözleşmeleri............................................... 48
IV.GARANTİSÖZLEŞMESİNİN KEFALETTEN FARKI................................................................ 49
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BANKA TEMİNAT MEKTUPLARI
I.GENEL OLARAK..................................................................................................................... 53
II.BANKA TEMİNAT MEKTUBUNUN TANIMI......................................................................... 54
III.BANKA TEMİNAT MEKTUPLARININ HUKUKİ NİTELİĞİNE İLİŞKİN FARKLI
GÖRÜŞLER......................................................................................................................... 56
A. GenelOlarak................................................................................................................ 56
B. BankaTeminat Mektuplarının Kefalet Sözleşmesi Olduğu Görüşü.................... 56
C.BankaTeminat Mektuplarının Garanti Sözleşmesi Olduğu ; Görüşü................... 57
D.BankaTeminat Mektuplarının Karma Nitelikli Sözleşme Olduğu Görüşü........... 58
E.BankaTeminat Mektuplarının Kendine Özgü (Sui Generis) Sözleşme Olduğu
Görüşü........................................................................................................................... 58
F.BankaTeminat Mektuplarının Hukuki Niteliğine İlişkin Değerlendirmemiz........ 59
IV.BANKATEMİNAT MEKTUPLARININ GARANTİ SÖZLEŞMESİ SAYILMASININ BAZI
ÖNEMLİ SONUÇLARI........................................................................................................ 60
A.YasadanKaynaklanan Bir Rücu İmkanının Olmaması.............................................. 60
B.Haklarını Kullanmasına Yarayacak Senetlerin Teslimi ve Gerekli Bilgilerin
Verilmesinin Yasal Olarak Zorunlu Olmaması.......................................................... 61
C. Zamanaşımı Bakımından Sonuçları.......................................................................... 61
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
BANKA TEMİNAT MEKTUPLARININ MUHTELİF TÜRLERİ
I.ÖDEME TALEBİNİN ŞEKİL VE ŞARTLARINA GÖRE BANKA TEMİNAT MEKTUPLARI....... 63
A. İlkYazılı Talepte Ödeme Kayıtlı Banka Teminat Mektupları................................. 63
1. İlk YazılıTalepte Ödeme Klozunu İhtiva Eden Banka Teminat Mektuplarında
Bankanın Ödeme Yükümlülüğünü SınırlayanHususlar............................................. 65
a. Bankanın İleri Sürebileceği Kendisine Ait Defiler................................................ 65
aa. Yanılma......................................................................................................... 66
bb. Aldatma........................................................................................................ 67
cc. Korkutma....................................................................................................... 69
dd. Takas............................................................................................................. 70
b.Ödeme Talebinin Bankaya Ulaşmasından Evvel Banka TeminatMektubuna
İstinaden ÖdemeYapılmasına Mani Olacak Bir İhtiyati Tedbir Kararının
Tebliğ Edilmesi..................................................................................................... 72
B. Şartlı Banka Teminat Mektupları.............................................................................. 73
II.KONUSUNA GÖRE BANKA TEMİNAT MEKTUPLARI......................................................... 76
A. AvansTeminat Mektupları........................................................................................ 76
B. GeçiciTeminat Mektupları........................................................................................ 76
C. KesinTeminat Mektupları.......................................................................................... 77
III.ETKİ SÜRESİNE GÖRE BANKA TEMİNAT MEKTUPLARI................................................... 79
A.Süresiz (Vadesiz) Teminat Mektupları..................................................................... 79
B. Süreli(Vadeli) Teminat Mektupları.......................................................................... 79
IV.VERİLDİKLERİ MAKAMA GÖRE TEMİNAT MEKTUPLARI................................................ 81
A.Mahkemeve İcra Dairelerine Verilen Teminat Mektupları.................................. 81
B. Gümrükİdaresine Hitaben Verilen Teminat Mektupları...................................... 81
C. VergiDairelerine Hitaben Verilen Teminat Mektupları........................................ 82
D. PetrolDairesine Hitaben Verilen Teminat Mektupları......................................... 83
E. TürkTuring ve Otomobil Kurumuna Hitaben Verilen Teminat Mektupları....... 83
F. Diğer(Serbest Konulu)Teminat Mektupları............................................................ 83
V.İKİNCİ BANKANIN DEVREYE GİRMESİNE GÖRE................................................................. 84
A.Doğrudan Banka Teminat Mektupları...................................................................... 84
B. DolaylıBanka Teminat Mektupları............................................................................ 84
BEŞİNCİ BÖLÜM
BANKA TEMİNAT MEKTUPLARI İLE İLGİLİ SIK KARŞILAŞILAN SORULAR
I.BANKATEMİNAT MEKTUPLARI KIYMETLİ EVRAK NİTELİĞİNİ HAİZ MİDİR?.................... 87
A.KıymetliEvrakın Tanımı............................................................................................... 87
B.KıymetliEvrakın Unsurları........................................................................................... 88
1.Evrak Kavramı............................................................................................................. 88
2.EvrakınDevredilebilir Nitelikte Bir Hak Barındırıyor Olması..................................... 88
3.Barındırdığı Hakİle Evrakın Bütünleşmiş Olması...................................................... 89
C. Teşhisve İbraz Senetleri Kavramları İle Banka Teminat Mektupları.................. 90
D.Ulaşılan Sonuç............................................................................................................. 92
II.BANKA TEMİNAT MEKTUPLARI HACZEDİLEBİLİR Mİ?.................................................... 93
A.Lehtarın Muhataptan Olan Alacakları İçin Haciz Talebi........................................ 94
B.Lehtarın Borçlarından Dolayı Haciz Talebi.............................................................. 96
C.Muhatabın Alacaklıları Tarafından Haciz Talebinde Bulunulması....................... 96
1.Muhatabın ödemeisteminden önce;......................................................................... 96
2.Muhatabın Ödemeİsteminden Sonra Haciz Talebi................................................... 98
III.MUHATABINÖDEME TALEBİNDE BULUNMAMASI DURUMUNUN İNCELENMESİ....... 99
İKİNCİ KISIM
BANKA TEMİNAT MEKTUBU İLİŞKİSİNİN TARAFLARI TARAFLARARASINDAKİ İLİŞKİLER
BİRİNCİ BÖLÜM
BANKA TEMİNAT MEKTUBU İLİŞKİSİNİN TARAFLARI
I.LEHTAR VE MUHATAP KAVRAMLARININ FARKLI KULLANIMINAİLİŞKİN NOT.......... 101
II.GENELOLARAK TARAF KAVRAMI.................................................................................... 102
III.BANKA TEMİNAT MEKTUBU İLİŞKİSİNİN TARAFLARI.................................................. 102
A. Banka.......................................................................................................................... 102
1. Banka TanımınınKapsamı....................................................................................... 103
2. Yasal ŞartlarıHaiz Olmadan Bankacılık Yapan Bir İşletme Tarafından Verilen
Teminat Mektuplarının Durumu.............................................................................. 104
3. BankanınTeminat Mektubu Verme Ehliyeti Meselesi........................................... 106
4. TMSF’yeDevredilen Bankalarca Verilen Teminat Mektuplarının İbrazı Meselesi. 107
5. BankacılıkKanunu 141. Maddesinde Belirtilen Zamanaşımı Süresinin Banka
Teminat Mektuplarının İbrazı Açısından Değerlendirilmesi.................................. 109
a.Fon Açısından Öngörülen 20 Yıllık Zamanaşımı Süresinin EşitOlarak
Uygulanması Sorunu........................................................................................... 109
6. Teminat Mektubu Veremeyecek Bir Banka Türü Var mıdır?.................................. 111
7. Banka TeminatMektuplarında İmza Meselesi....................................................... 112
8. Banka TeminatMektupları İle İlgili Üst Sınır.......................................................... 113
9. KrediSınırlarının Aşılması Suretiyle Teminat Mektubu Düzenlenmesi.................. 114
B.Muhatap..................................................................................................................... 116
1. Birden FazlaMuhatap Olması Durumu.................................................................. 117
2. Muhatabı BelliOlmayan Teminat Mektubu Düzenlenmesi................................... 118
3. MuhatabınEhliyeti.................................................................................................. 119
a. MuhatabınGerçek Kişi Olması Halinde............................................................. 119
aa. Tam Ehliyetsizler........................................................................................ 120
bb. Sınırlı Ehliyetsizler...................................................................................... 121
b. Muhatabın Tüzel Kişi Olması Halinde............................................................... 122
C.Lehtar.......................................................................................................................... 123
IV.TARAFLARLAİLGİLİ ÖZEL DURUMLAR........................................................................... 124
A.MuhatabınDeğişmesi............................................................................................... 124
B. BankaTeminat Mektubundan Kaynaklanan Alacağın Devri............................... 125
1. AlacağınSözleşme ile Devri.................................................................................... 126
2. Alacağın YargıKararı ile Devri................................................................................. 128
İKİNCİ BÖLÜM
BANKA TEMİNAT MEKTUBUNDA TARAFLAR ARASINDAKİ İLİŞKİLER
I.LEHTAR İLE MUHATAP ARASINDAKİ HUKUKİ İLİŞKİ:TEMEL İLİŞKİ............................... 129
II.LEHTAR İLE BANKA ARASINDAKİ HUKUKİ İLİŞKİ: KARŞILIK İLİŞKİSİ............................ 130
A.Karşılıkİlişkisinden Banka Açısından Doğan Yükümlülükler............................... 131
1. Teminat mektubuverme......................................................................................... 131
2. LehtarınTalimatlarına Uyma.................................................................................. 132
3.Görüş Bildirme......................................................................................................... 132
4. Paraya ÇevirmeTalebini Lehtara Bildirme............................................................. 132
5.Muhatabın ÖdemeTalebini İnceleme ve Ödemeyi Reddetme............................... 133
B.Karşılık İlişkisinden Lehtar Açısından Doğan Yükümlülükler............................. 134
1.Komisyon Ödeme..................................................................................................... 134
2.Bankanın YaptığıMasrafları Ödeme........................................................................ 134
3.Teminat Verme........................................................................................................ 135
III.BANKA İLE MUHATAP ARASINDAKİ İLİŞKİ: GARANTİ İLİŞKİSİ.................................... 135
IV.GENEL OLARAK SÖZLEŞME KAVRAMI VE SÖZLEŞMENİN KURULDUĞU AN............ 136
A.SözleşmeninTanımı................................................................................................... 136
B.SözleşmeÖzgürlüğü Kavramı................................................................................... 136
C.SözleşmeninKurulması............................................................................................. 137
D.Garanti Sözleşmesinin Kurulduğu ve Bankanın Sorumluluğunun
Başladığı An............................................................................................................... 138
ÜÇÜNCÜ KISIM
BANKA TEMİNAT MEKTUPLARININ ÖDEME İSTEMİYLE İBRAZI
BİRİNCİ BÖLÜM
TEMEL KAVRAMLAR
I.İBRAZ KAVRAMI.................................................................................................................. 145
II.ÖDEMETALEBİ.................................................................................................................... 150
A. KısmîÖdeme Talebi................................................................................................. 152
B. ÇokluÖdeme Talebi................................................................................................. 153
III.BANKA TEMİNAT MEKTUBUNUN TEYİT İÇİN İBRAZI VE TEYİT VEREN BANKANIN
SORUMLULUĞUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ.................................................................. 154
IV.GÜMRÜKVE TİCARET BAKANLIĞI İLE KREDİ KAYIT BÜROSU A.Ş. ARASINDA
İMZALANAN 18.03.2015 TARİHLİ PROTOKOL........................................................... 160
İKİNCİ BÖLÜM
MUHATABIN ÖDEME TALEBİNDE BULUNABİLMESİ İÇİN GEREKLİ TEMELŞARTLAR
I.ÖDEMETALEBİNİN MUHATAP TARAFINDAN YAPILMASI.............................................. 161
II.ÖDEMETALEBİNİN SÜRESİNDE YAPILMASI..................................................................... 161
III.TEMİNATMEKTUBUNUN METNİNDE BELİRTİLEN RİZİKONUN GERÇEKLEŞMİŞ
OLMASI............................................................................................................................. 162
IV.USULÜNEUYGUN TALEPTE BULUNMA........................................................................... 166
A.GenelOlarak.............................................................................................................. 166
B.NoterAracılığıyla Ödeme Talebinde Bulunma...................................................... 167
V.ÖDEMETALEBİNDE BULUNULMASININ BANKA AÇISINDANSONUÇLARI................. 168
A. GenelOlarak............................................................................................................. 168
B.FaizYükümlülüğü Açısından Değerlendirme......................................................... 170
1.Faiz Kavramı............................................................................................................. 170
2.Bankanın FaizÖdeme Yükümlülüğü Hangi Tarihten İtibaren Başlar?.................... 171
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ÖDEME TALEPLERİNİN MUHTELİF AÇILARDAN İNCELENMESİ
I.İLKTALEPTE ÖDEME KAYITLI TEMİNAT MEKTUPLARINA İLİŞKİN ÖDEME
TALEPLERİNİN İNCELENMESİ............................................................................................. 173
II. İLK TALEPTE ÖDEME KAYDINI İÇERMEYEN VE ÖDEMENİN ŞARTA BAĞLANDIĞI
TEMİNAT MEKTUPLARINA İLİŞKİN ÖDEME TALEPLERİNİN İNCELENMESİ................ 175
III.BANKA TEMİNAT MEKTUPLARINDA MUACCELİYETMESELESİ.................................. 175
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ÖDEME TALEBİNİ ALAN BANKANIN İNCELEYECEĞİ DİĞER HUSUSLARINMUHTELİF KRİTERLERE GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ
I.ÖDEME TALEBİNİN ŞEKLÎ BAKIMINDAN İNCELENMESİ.................................................. 179
A.ÖdemeTalebinin Yazılı Olması................................................................................ 180
1.Adi Yazılı Belgeİle Talep.......................................................................................... 180
2.Ödeme Talebinin Sözlü Olarak Yapılması.......................................................... 183
B.YazılıÖdeme Talebinin İçeriği.................................................................................. 185
1.RizikonunGerçekleşmiş Olduğunu Bildirme............................................................ 186
2.ParayaÇevrilmesi Talep Edilen Teminat Mektubu ve Talep Edilen Rakamın
Bildirmesi................................................................................................................ 190
a.Paraya Çevrilmesi Talep Edilen Teminat Mektubunun Belirtilmesi................... 190
b. Ödenmesi Talep Edilen Rakamın Bildirilmesi................................................... 191
c. Ödeme Talep Edilen Para Biriminin Belirtilmesi............................................... 192
3. Ödeme TalebineEklenmesi Gereken Belgeler....................................................... 192
a.Şarta Bağlı Teminat Mektuplarında Ek Belge Sunulması.................................. 193
b.Banka Teminat Mektubunun Aslının Eklenmesi................................................. 193
II.ÖDEMETALEBİNİ YAPACAK KİŞİ BAKIMINDAN İNCELEME........................................... 195
A.MuhatabınGerçek Kişi Olması Halinde Ödeme Talebi........................................ 195
1.Bizzat ÖdemeTalebinde Bulunma.......................................................................... 195
2.Vekil Aracılığıİle Ödeme Talebinde Bulunma......................................................... 196
a.Vekalet Sözleşmesi............................................................................................. 196
b.Vekalet Sözleşmesinin Kurulması....................................................................... 197
c.Vekaletname....................................................................................................... 197
aa.Genel Vekaletname-Özel Vekaletname Ayırımı......................................... 198
bb.Özel Vekaletname ve Özel Yetki Kavramları............................................... 198
B.MuhatabınTüzel Kişi Olması Halinde Ödeme Talebi............................................ 200
C.Banka TeminatMektubunun Devri Halinde Ödeme Talebi................................ 201
1.Teminat MektubuSözleşmesinin Bir Bütün Olarak Devri Halinde Ödeme Talebi.. 201
2.Banka TeminatMektubundan Kaynaklanan Alacağın Devredilmesi Halinde
Ödeme Talebi.......................................................................................................... 202
III.ÖDEMETALEBİNİN SÜRE BAKIMINDAN İNCELENMESİ................................................. 203
A.VadeliTeminat Mektuplarında Ödeme Talebinde Bulunma Süresi.................. 204
1.İbraz ve ÖdemeTalebinin Vade İçerisinde Yapılması............................................. 205
2.İbrazın ve ÖdemeTalebinin Vadeden Sonra Yapılması........................................... 206
3. Riskin Vadeden Sonra Gerçekleşmesi DurumundaÖdeme Talebi........................ 210
4.Süre UzatımıYapılmış Banka Teminat Mektuplarında Ödeme Talebi................... 210
B.VadesizTeminat Mektuplarında Ödeme Talebinde Bulunma Süresi............... 211
C.MücbirSebep Nedeniyle Süresinde Ödeme Talebinde Bulunulamaması....... 211
1.BankayıEtkileyen Mücbir Sebepler.......................................................................... 211
2.MuhatabıEtkileyen Mücbir Sebepler....................................................................... 212
D.BankaTeminat Mektuplarında Zamanaşımı........................................................... 213
1.ZamanaşımıKavramı............................................................................................... 213
a.Vadeli TeminatMektuplarında Zaman Aşımı Sorunu............................................. 213
b.Vadesiz(Süresiz) Teminat Mektuplarında Zamanaşımı......................................... 214
IV.ÖDEMETALEBİNİN YER BAKIMINDAN İNCELENMESİ.................................................... 215
A.İbrazınYapılacağı Yer................................................................................................ 215
1.Şube Kavramı............................................................................................................ 216
2.TeminatMektubunu Veren Şubeye İbraz................................................................. 217
3.TeminatMektubunu Veren Şubeden Başka Bir Şubeye İbraz................................. 218
V.ÖDEME TALEP EDİLEN TEMİNAT MEKTUBU TİPİNE GÖRE İNCELEME........................ 219
A.AvansTeminat Mektuplarının Ödenmesi Talebi.................................................. 219
B.GeçiciTeminat Mektuplarının Ödenmesi Talebi.................................................. 220
C.KesinTeminat Mektuplarının Ödenmesi Talebi.................................................... 221
BEŞİNCİ BÖLÜM
MUHATABIN ÖDEME TALEBİNİ İNCELEYEN BANKANIN VEREBİLECEĞİKARARLAR
I.BANKANINÖDEME KARARI VERMESİ............................................................................... 225
A.ÖdemeninKapsamı................................................................................................... 226
1.Ana Para................................................................................................................... 226
2.Faiz........................................................................................................................... 227
3.Temerrüt Faizi.......................................................................................................... 227
B.ÖdemeYeri................................................................................................................. 228
C. ÖdemeTalebinin Haksız Olduğunu Düşünen Lehtarın Başvurabileceği Yol:
İhtiyati Tedbir............................................................................................................ 229
1.İhtiyatiTedbirin Tanımı............................................................................................ 230
2.İhtiyati TedbirTalebi ve Talepte Bulunabilecek Kişi................................................ 231
D.İhtiyati Tedbir Kararının Ödeme Talebinden Evvel Bankaya Tebliğ
Edilmesi....................................................................................................................... 234
E. İbrazve Ödeme Talebinden Sonra Ancak Ödemeden Önce İhtiyati Tedbir
KararınınTebliği....................................................................................................... 238
II.BANKANINÖDEME TALEBİNİ REDDETMESİ..................................................................... 242
A.MuhatabınBanka Aleyhine İcra Takibi Yapması................................................... 242
B.Muhatabın Bankaya Karşı Dava Açması................................................................. 244
C. ÖdemeTalebinin Reddine Dayanak Olan Hususlar: Defi ve İtirazlar............... 244
1. BankaTarafından İleri Sürülemeyecek Defi ve İtirazlar......................................... 245
2. BankaTarafından İleri Sürülebilecek Defi ve İtirazlar............................................ 245
a. Banka Teminat Mektubunun Metninden Anlaşılan Defi ve İtirazlar................. 246
b. Bankanın Kişisel Defileri.................................................................................... 247
aa. Yanılma....................................................................................................... 247
bb. Aldatma...................................................................................................... 248
cc. Korkutma..................................................................................................... 249
dd. Takas........................................................................................................... 249
c. Kişisel Defilerde Dikkat Edilmesi Gereken Süre ve Beyan Zorunluluğu............ 250
d. Muhatabın Ödeme Talebinin Hakkın Kötüye Kullanılması HaliniOluşturması 251
SONUÇ..................................................................................................... 253
KAYNAKÇA 259