İÇİNDEKİLER

SUNUŞ. 5

ÖNSÖZ.. 7

KISALTMALAR.. 9

GİRİŞ. 17

BİRİNCİ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAMI VE
HUKUKİ KAYNAKLARI

1. İŞSAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAMI. 19

1.1. GenelOlarak. 19

1.2. İşSağlığı 23

1.3. İşGüvenliği 25

1.4. İşSağlığı ve Güvenliğinin Amacı 26

2. İŞSAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN KAYNAKLARI. 28

2.1.Uluslararası Kaynaklar. 28

2.1.1.Uluslararası Çalışma Örgütü (UÇÖ) Sözleşmeleri 28

2.1.2. İnsanHakları Evrensel Bildirgesi 31

2.1.3.Avrupa Sosyal Şartı 32

2.1.4.Avrupa Birliği Direktifleri 34

2.1.5.Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı 38

2.1.6.Uluslararası Sözleşmelerin Türk Hukuk Düzenindeki Yeri 39

2.2. UlusalKaynaklar. 43

2.2.1.Anayasa. 44

2.2.2. İşKanunu. 45

2.2.3.Borçlar Kanunu. 49

2.2.4. 5510Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu. 50

2.2.5. UmumiHıfzısıhha Kanunu. 52

2.2.6.Belediye Kanunu. 53

İKİNCİ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ BAKIMINDAN AVRUPA BİRLİĞİ DİREKTİFLERİNDE İŞVERENLERİNYÜKÜMLÜLÜKLERİ VE İŞÇİLERİN HAKLARI

1. AVRUPABİRLİĞİ DİREKTİFLERİNDE İŞVERENLERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ  55

1.1. 89/391sayılı AB Direktifine Göre İşverenlerin Genel Yükümlülükleri 55

1.2. 89/391 sayılı Çerçeve Direktifte ÇalışanlarınEğitiminin Kapsamı 63

1.3.Çalışanların Bilgilendirilmesi 65

1.4.Koruyucu ve Önleyici Hizmetler. 67

1.5. İlkYardım ve Diğer Acil Durum Tedbirleri 68

1.5.1 İlkYardım.. 69

1.5.2 YangınSöndürme. 69

1.5.3.Tahliye. 70

1.6.Çalışanlarla İstişare ve Yönetime Katılmaları 70

1.7. Riskli İşlere Özgü Bireysel DirektiflerleGetirilen Yükümlülükler. 71

1.7.1. GenelOlarak. 71

1.7.2.Asbestle Yapılan İşler 73

1.7.2.1.Kapsamı 73

1.7.2.2.Bildirim ve Koruyucu Önlemler 73

1.7.2.3.İşçilerin Eğitimi ve Bilgilendirilmesi 74

1.7.3.Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Yapılan İşler 74

1.7.3.1.Kapsamı 75

1.7.3.2.İşverenin Yükümlülükleri 75

1.7.3.2.1.Azaltma ve İkame. 75

1.7.3.2.2.Maruziyetin Önlenmesi ve Azaltılması 75

1.7.3.2.3.Çalışanların Bilgilendirilmesi ve Eğitimi 76

1.7.4.Kimyasal Maddelerle Yapılan İşler 77

1.7.4.1.Kapsamı 77

1.7.4.2.İşverenin Yükümlülükleri 78

1.7.4.2.1.TehlikeliMaddelerin Belirlenmesi ve Riskin Değerlendirmesi 78

1.7.4.2.2.Özel Koruma ve Önleme Tedbirleri 80

1.7.4.2.3.Kazalarda ve Acil Durumlarda Talimat Verme. 80

1.7.4.2.4.Çalışanların Bilgilendirilmesi ve İşe Alıştırılması 81

1.7.5.İnşaat İşleri 82

1.7.5.1.Kapsamı 82

1.7.5.2.İşverenlerin Yükümlülükleri 84

1.7.5.2.1.Önlem Almak. 84

1.7.5.2.2.Çalışanların Bilgilendirilmesi 85

1.7.5.2.3.Çalışanların Dinlenmesi ve Katılımı 85

1.7.6.Patlama Riskinin Olduğu İşler 85

1.7.6.1.Kapsamı 85

1.7.6.2.İşverenin Yükümlülükleri 85

1.7.6.2.1.Patlamaların Önlenmesi ve Patlamalardan Korunma. 85

1.7.6.2.2.Patlama Risklerinin Değerlendirilmesi 86

1.7.6.2.3.Genel Yükümlülükler 86

1.7.6.2.4.Koordinasyon Sağlama Yükümlülüğü. 86

1.7.6.2.5.İşçilerin Bilgilendirilmesi ve Katılımlarının Sağlanması 87

1.7.7. Yeraltıve Yerüstü Maden İşletmelerinde Yapılan İşler 87

1.7.7.1.Kapsamı 87

1.7.7.2.İşverenin Yükümlülükleri 88

1.7.7.2.1.Genel Yükümlülükler 88

1.7.7.2.2.Yangın ve Patlama Durumunda Korunma. 89

1.7.7.2.3.İşçilerin Bilgilendirilmesi ve Katılımı 89

1.7.8.Gürültülü İşler 90

1.7.8.1.Kapsamı 90

1.7.8.2.İşverenin Yükümlülükleri 90

1.7.8.2.1.Risklerin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi 90

1.7.8.2.2.Maruziyetin Azaltılması veya Ortadan Kaldırılması ile ilgili Tedbirler 92

1.7.8.2.3.Kişisel Koruma. 93

1.7.8.2.4.Maruziyeti Sınırlandırma. 93

1.7.8.2.5.Çalışanların Bilgilendirilmesi 94

1.7.9.İşverenin Diğer Yükümlülükleri 94

2.İŞVERENLERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ YERİNE GETİRMEMESİ HALİNDE UYGULANACAKYAPTIRIMLARA İLİŞKİN BAZI ÜYE DEVLETLERİN MEVZUATI  95

2.1. GenelOlarak. 95

2.2. Almanya İş Koruma Kanunu’nda İşverenlereUygulanacak Yaptırımlar  96

2.3.İngiltere İş Kanunu’nda İşverenlere Uygulanacak Yaptırımlar. 96

3. İŞÇİLERİNHAKLARI. 97

3.1. ÖneriYapma Hakkı 97

3.2. Görüşmeve Şikâyet Etme Hakkı 98

3.3.Çalışmaktan Kaçınma Hakkı 99

3.4.İşyerinde İşyeri Hekimi Tarafından Ücretsiz Kontrol Hakkı 99

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ BAKIMINDAN TÜRK MEVZUATINDA İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ VEİŞÇİ HAKLARI

1. İŞSAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ BAKIMINDAN İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ  101

1.1.İşverenin Gözetme Borcu. 101

1.1.1.Kapsamı ve Sınırları 101

1.1.2.Gözetme Borcunun Hukuki Niteliği 104

1.2. İşSağlığı ve Güvenliği İçin Her Türlü Önlemi Alma Borcu. 105

1.2.1.Önlemin Niteliği Ve Kapsamı 105

1.2.2.Hakkaniyet Ölçüsü, Bilim ve Teknolojideki Gelişmeler 108

1.3.Çalışanlara Eğitim Verme Yükümlülüğü. 109

1.3.1.Eğitim Yükümlülüğünün Yer ve Kişi İtibariyle Kapsamı 111

1.3.2.Eğitimin Uygulanması 112

1.3.2.1.Eğitimin Amacı 112

1.3.2.2.Eğitimin Verilme Zamanı ve Türleri 112

1.3.2.3.Eğitim Masraflarının Karşılanması 114

1.4.Denetleme Yükümlülüğü. 114

1.5. GerekliAraç ve Gereci Temin Etme Yükümlülüğü. 115

1.6. İşyeriOrganizasyonu Yapma Yükümü. 115

1.6.1. İşSağlığı ve Güvenliği Kurulu. 116

1.6.1.1. İşSağlığı ve Güvenliği Kurulu Oluşturmakla Yükümlü İşyerleri 119

1.6.1.1.1.İşyerinde Görülen İşin Sanayiden Sayılması 119

1.6.1.1.2.İşyerinde Altı Aydan Fazla Sürekli Yapılan Bir İşin Olması 119

1.6.1.1.3.İşyerinde Devamlı Olarak En Az Elli İşçi Çalıştırılması 120

1.6.1.2. İşSağlığı ve Güvenliği Kurulunun Görev ve Yetkileri 120

1.6.2. İşSağlığı ve Güvenliği Hizmetleri 123

2. İŞVERENİNYÜKÜMLÜLÜKLERİNİ YERİNE GETİRMEMESİNİN İDARİ YAPTIRIMLARI  127

2.1. GenelOlarak. 127

2.2. İdariPara Cezaları 129

2.3. İdariPara Cezalarına Karşı İtiraz. 131

2.4. İşinDurdurulması veya İşyerinin Kapatılması 133

2.4.1.Koşulları 133

2.4.1.1.İşçilerin Yaşamı İçin Tehlikeli Bir Hususun Varlığı 133

2.4.1.2.Komisyonun Oluşumu ve Karar Vermesi 134

2.4.2. İşinDurdurulması veya İşyerinin Kapatılması Halinde İşçilik Hakları 136

3. İŞVERENİNYÜKÜMLÜLÜKLERİNİ YERİNE GETİRMEMESİ HALİNDE CEZAİ YAPTIRIMLARI  136

3.1. GenelOlarak. 136

3.2.Taksirle Öldürme. 136

3.3.Taksirle Yaralama. 138

4. İŞÇİLERİNHAKLARI. 140

4.1. GenelOlarak Çalışmaktan Kaçınma Hakkı 140

4.1.1.Çalışmaktan Kaçınma Hakkının Şartları 141

4.1.1.1.Yakın, Acil ve Hayati Bir Tehlikenin Olması 141

4.1.1.2.Yakın, Acil ve Hayati Tehlikenin Objektif Olarak Tespiti 143

4.1.1.3.Gerekli İş Sağlığı ve Güvenliği Önleminin Alınmamış Olması ve Tehlikenin DevamEtmesi 144

4.1.1.4.İşin Durdurulmamış veya İşyerinin Kapatılmamış Olması 145

4.1.2.Kaçınma Hakkının Kullanılma Şekli 145

4.1.3.Kaçınma Süresinin Sınırı 146

4.1.4. Asıl İşverenin İşçisi Olmayan İşçilerin ÇalışmaktanKaçınma Hakkı 147

4.1.4.1.Genel Olarak. 147

4.1.4.2. Altİşveren İşçisinin Asıl İşverenin İşyerinde Çalışmasının Hukuki Niteliği Ve İşGörmekten Kaçınma Hakkı 147

4.1.4.3. Geçici İş İlişkisi Kurulan İşçinin ÇalışmaktanKaçınma Hakkı 149

4.1.5. ÇalışmaktanKaçınma Hakkının Hukuki Sonuçları 149

4.1.5.1.Genel Olarak. 149

4.1.5.2.Çalışmaktan Kaçınılan Süre ve Niteliği 150

4.1.5.3. Çalışmaktan Kaçınılan Sürede İşçinin SosyalGüvenlik Hakları 150

4.2. İşçininİş Sözleşmesini Haklı Nedenle Fesih Hakkı 151

SONUÇ.. 155

KAYNAKÇA.. 165